https://doi.org/10.55956/DHTW2683

Аңдатпа. Мақалада «Қазақ этнопедагогикасы» және «Қазақ этнопедагогикасының тарихы» атты түпнұсқа эксперименталды бағдарламаларды пайдалана отырып, болашақ мұғалімдерді даярлаудың тиімділігіне математикалық-статистикалық талдау жасалып, болашақ мұғалімдердің оқушыларға ұлттық тәрбие беруге дайындығы бағаланады. Талдау этнопедагогикалық білім, іскерлік, дағды сияқты мазмұн мен оқу процесінің элементтерін жүйелеуге негізделген. Сауалнама нәтижелерін өңдеу және статистикалық бағалаудың математикалық орындалуы дербес компьютерде Excel электрондық кестесінде жүзеге асырылды. Жұмыста болашақ мұғалімдердің оқушыларға ұлттық білім беруге дайындығын математикалық-статистикалық бағалау процесінде ақпараттық технологиялар қолданылады.

Тірек сөздер: ақпараттық технологиялар, Excel кестелік процессоры, математикалық және статистикалық бағалау, этнопедагогика, ұлттық тәрбие, даярлық көрсеткіштері.

Бөлеев, Қ. Ақпараттық технологияларды қолдана отырып, болашақ мұғалімдердің оқушыларға ұлттық тәрбие беруге даярлық көрсеткіштерін математикалық-статистикалық бағалау [Мәтін] / Қ. Бөлеев, Л.К. Болеева // Механика және технологиялар / Ғылыми журнал. – 2024. – №2(84). – Б.405-425. https://doi.org/10.55956/DHTW2683

(PDF)

https://doi.org/10.55956/JRJB2168

Аңдатпа. Нарықтық экономика жағдайында түсті және қара металлургияда, химия өнеркәсібінде, мұнай химиясында және т.б. технологиялық процестерді басқарудың оңтайлы жүйелерін енгізудің өткір міндеті тұр. Бұл минералдық ресурстарды ұтымды пайдалануға, жылу және электр энергиясын үнемдеуге, экологиялық зардаптарды азайтуға және өндірістің экономикалық тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Әлемде технологиялық процестердің барлық түрлерін басқарудың оңтайлы жүйелерін белсенді түрде әзірлеу және енгізу өткен ғасырдың 60- 80 жылдарында басталып, жалғасын тапты. Дегенмен, осы күнге дейін айтарлықтай автоматтандырылған оңтайлы басқару жүйесі енгізілген жоқ. Бұл қазіргі технологиялық процестерде болып жатқан физикалық және химиялық құбылыстардың шектен тыс күрделілігіне байланысты және нәтижесінде бұл құбылыстардың жеткілікті барабар математикалық сипаттамасын жасау мүмкін болмай тұр. Соңғы уақытта бүкіл әлемде сарапшылардың білімін, тәжірибесін және ішкі түйсігін пайдалануға мүмкіндік беретін заманауи интеллектуалды технологияларды қолдану үрдісі байқалуда. Сонымен қатар, оңтайлы басқару жүйелерін синтездеу кезінде жасанды интеллект әдістерін қолдану оларды құру процесін айтарлықтай жеңілдетуге, басқару модельдерінің сапасын жақсартуға және олардың тиімділігін арттыруға мүмкіндік берді. Сондықтан әр түрлі технологиялық процестерді, оның ішінде фосфор қосалқы өнеркәсібін басқарудың интеллектуалды үлгілерін (алгоритмдерін) әзірлеу және енгізу өзекті міндет болып табылады. Жаңажамбыл фосфор зауытының (ЖЖФЗ) өндірістік жағдайында фосфорды күшән мен органикалық заттардан тазарту жаңа күрделі технологиялық процесті басқарудың жаңа интеллектуалды алгоритмдерін құрудың әдістері мен құралдарын қолдануды ұсынамыз.

Тірек сөздер: сары фосфор, толық факторлық эксперимент (ТФЭ) матрицасы, оңтайлы басқару алгоритмдері, фосфорды тазарту, күшән, органикалық заттар, интеллектуалды басқару модельдері, бұлдыр алгоритмдер, нейрондық желілер, бұлдыр нейрондық алгоритмдер.

Сулейменов, Б.А. Фосфорды тазалау процесін тиімді бақылау үшін интеллектуалды алгоритмдердің жасалуы және зерттелуі [Мәтін] / Б.А. Сулейменов // Механика және технологиялар / Ғылыми журнал. – 2024. – №2(84). – Б.389-404. https://doi.org/10.55956/JRJB2168

(PDF)

https://doi.org/10.55956/XQHX1374

Аннотация. Статья носит обзорный характер по определению надежности изделий специального назначения, предназначенных для работников строительной отрасли. В данной статье определены предпосылки выбора, обоснования направлений научных исследований по совершенствованию методов проектирования, и изготовления специальной одежды в целях обеспечения безопасности жизнедеятельности строителей. Проведенный обзор показал существенные недостатки используемых методов, обеспечивающих безопасность спецодежды и выявил степень их зависимости от тех или иных факторов. В число вышеназванных факторов входят избранные материалы, технологии изготовления, которые оказывают существенное влияние на свойства проектируемой специальной одежды. Предложено для этой цели использовать методику, в которой происходит присвоение коэффициентов весомости показателям числовой вариацией от 10 до 0 с интервалом 0,5. Благодаря данной методике определяются и рассчитываются коэффициенты весомости по значимости основных и дополнительных факторов, которые в свою очередь оказывают существенное влияние на функциональные свойства проектируемой специальной одежды.

Ключевые слова: специальная одежда, материалы, изделия, качество изделий, основные факторы, технологии изготовления, методика.

Тилеубердиева, У.М. Ретроспективный анализ научных исследований по разработке специальной одежды для строительной отрасли [Текст] / У.М. Тилеубердиева, Р.Т. Калдыбаев, Р. Эрдем, Г.Ю. Калдыбаева // Механика и технологии / Научный журнал. – 2024. – №2(84). – С.380-388. https://doi.org/10.55956/XQHX1374

(PDF)

https://doi.org/10.55956/RRQO6775

Abstract. The article deals with cotton fiber cleaning in aeromechanical cleaners. Research has established that the fiber cleaning process is accompanied by shock effects on the material, which ultimately negatively affects its quality and quantity. Due to the imperfection of fiber cleaning technology and devices, some of these impurities remain in the fibrous mass, and some of the fibers are lost as part of the outgoing litter. The authors, based on the laws of movement of a continuous medium, obtained the dependences of changes in density, pressure and speed of air flow with fibrous mass on the parameters of the medium. A pattern has been established for reducing the mass of the fibrous medium as a result of the release of weed impurities from it as a result of impact interaction with fixed grates. It is shown that a significant increase in the amount of isolated weed impurities is observed after interaction with the first four grates of the cleaning section. Further, the removal of impurities is significantly reduced. It has also been established that, from an economic point of view, it is not advisable to install more than one cleaning section, since the following sections will not give a sufficient cleaning effect even when installing one cleaning section, in order to cover the missing cleaning effect, it is necessary to find ways to improve the machine implement of the fiber cleaner.

Keywords: cotton, fiber, aeromechanical fiber cleaner, fiber vices, weed impurities, saw cylinder, saw teeth, grate, cleaning effect.

Zhambylbay A.B., Sarimsakov O.Sh., Mardanov B.M., Yeshzhanov A.A. Development of a mathematical model and analysis of the release of impurities from the fibrous mass when cleaning cotton fiber using an aeromechanical method // Mechanics and Technology / Scientific journal. – 2024. – No.2(84). – P.369-379. https://doi.org/10.55956/RRQO6775

(PDF)

https://doi.org/10.55956/AITD1583

Abstract. The use of natural raw materials in the process of production and sale of textiles represents such a promising direction, which is based on the principles of environmental sustainability, innovation and quality. The results of research show that rare extracts have a potential for application in textile industry not only for painting, but also for application of unique properties and design of textile materials, as well as environmental improvement characteristic production of textiles, reduction of the average volume and increase the price of finished products in the eyes of buyers. Currently, attention is paid to environmentally friendly and sustainable methods of dyeing and printing textile materials. In the Republic of Kazakhstan, interest in dyes obtained from plant extracts for dyeing and printing textiles has become an urgent problem, as the preservation and efficient use of natural resources is a priority task. This work is aimed at analyzing the main types of flora of Kazakhstan, their characteristics, possible advantages and limitations, and at understanding the possibilities and prospects of using plant extracts in the textile industry, studying the potential.

Keywords: textiles, natural materials, functional properties, biodiversity, natural flora, synthetic materials.

Sabyrkhanova S.Sh., Yeldiyar G.K., Abzalbekuly B. Overview of plant extracts from the flora of the Kazakhstan for dyeing and printing textile materials // Mechanics and Technology / Scientific journal. – 2024. – No.2(84). – P.360-368. https://doi.org/10.55956/AITD1583

(PDF)

https://doi.org/10.55956/CGKR6162

Abstract. Air permeability is one of the important properties affecting the quality of insulation materials. This property is related to the passage of air through the fabric. This article presents the method of measuring airflow resistance according to Frazier. And also the dependence of air permeability index on such parameters as: density and thickness is given. Insulating mats made by needle-punching method from coarse and semi-coarse wool of Kazakhstani sheep breeds were used in the work. The main parameters of mats were determined: thickness, density, air permeability. It is established that 4-layer mats with згтсрштп density of 600 rpm have the lowest value of air permeability.

Keywords: nonwoven material, air permeability, wool, needle-punched material, density, waste, bio-insulation material, animal by-products.

Borkulakova Zh.K., Shardarbek M.Sh., Ilkhamova M.U., Mazhihanova B.K., Kauymbaev R.T. A research on the air permeability of needle-punched nonwovens made from sheep wool fibers // Mechanics and Technologies / Scientific journal. – 2024. – No.2(84). – P.353-359. https://doi.org/10.55956/CGKR6162

(PDF)